Para facer a revolución, necesítase un partido revolucionario. Sen un partido revolucionario, sen un partido creado conforme á teoría revolucionaria marxista- leninista e ao estilo revolucionario marxista-leninista, é imposible conducir á clase obreira e as amplas masas populares á vitoria sobre o imperialismo e os seus lacaios.

– Forzas revolucionarias do mundo unídevos, loitade contra a agresión imperialista. Mao Zedong

A situación coa que nos atopamos os e as comunistas a día de hoxe é crítica. O marxismo sufriu un retroceso enorme en canto a influencia e recoñecemento entre as clases oprimidas; a inmensa maioría dos autodenominados Estados socialistas desapareceron; a inmensa maioría dos Partidos Comunistas históricos disolvéronse ou abrazaron sen complexos a socialdemocracia máis vulgar; finalmente, as clases proletarias atópanse nunha situación de debilidade case sen precedentes, sufrindo o asalto constante dun imperialismo que se cre sen inimigos.

Aínda que sexa típico considerar a caída do Muro de Berlín como punto de inflexión no retroceso comunista, a realidade é que a situación actual é o resultado dun proceso de longa duración. Non é este o lugar para unha análise en profundidade desta cuestión, pero é importante explicitar que rexeitamos calquera análise superficial ou que asigne o groso das responsabilidades a axentes externos e non ao propio movemento do proxecto comunista.

É tamén moi común abordar cada un dos aspectos antes mencionados de maneira unilateral, e de feito paga a pena enumerar algúns dos canellóns sen saída máis habituais aos que pode levar esa práctica.

Aqueles/as que ven como absolutamente central o derrube ideolóxico, separado das súas causas e contexto histórico, adoitan caer nun teoricismo que se mira o embigo de xeito permanente. Pretenden superar no plano do ideal contradicións que tamén, ou sobre todo, existen no mundo material.

Aqueles/as que dan unha importancia excesiva á existencia ou supervivencia de Estados autodenominados socialistas poden en ocasións centrar todas as súas enerxías en defender a Estados que ou ben aínda resisten a través das décadas (Cuba, Corea do Norte, etc.) ou ben abriron novas vías de cambio que se perciben como fundamentais (Venezuela, Bolivia, etc.).

Aqueles/as que magnifican a necesidade imperiosa de reconstruír (ou reconstituír) o Partido Comunista poden verse levados a procesos frenéticos de aglutinación de siglas ou crecemento cuantitativo. Adoitan confundir o autodenominarse como algo coa existencia obxectiva dese algo.

Por último, a grave situación da clase obreira, a deterioración constante dos seus dereitos e calidade de vida, poden levar a algúns/has a querer participar, dirixir ou “ ter a hexemonía” de todas as loitas de resistencia espontánea que xurdan. Caen no practicismo e o seguidismo, obviando a necesidade da organización e teoría revolucionaria.

Pola contra, nós expomos que os distintos aspectos da situación actual forman un todo dificilmente separable. Calquera intento de solucionalos de maneira illada, ou seguindo algún tipo de plan absolutamente lineal e mecánico, estará condenado ao fracaso.

Obviamente é imposible delinear nun único documento os pasos para seguir para saír desta encrucillada. Estes serán por forza o froito dun proceso colectivo. Devandito iso, desde Iniciativa Comunista non renunciamos a achegar o noso gran de area desde a nosa perspectiva e situación material concreta.

A análise dialéctica da realidade

Calquera desenvolvemento real é sempre o resultado da interacción e o condicionamento múltiple de todos os aspectos necesarios dun fenómeno dado. No problema concreto que estamos a tratar non é difícil ver que existe unha relación estreita entre teoría revolucionaria, organización revolucionaria (sexa un Partido ou non), as estruturas sociais existentes (sexan un Estado ou non) e a situación xeral a todos os niveis das clases oprimidas.

Esta característica típica de todo desenvolvemento concreto, na que as causas se volven consecuencias e viceversa, lévanos á famosa descrición de todo movemento dialéctico como un círculo en expansión que vira sobre si mesmo. Ou, máis concretamente, como unha espiral, un sistema relativamente pechado que se desenvolve historicamente segundo as súas propias leis internas e abarcando cada vez máis fenómenos en si mesmo. Esta circularidade sempre supuxo un gran obstáculo á hora de entender a realidade, requirimento imprescindible para a súa transformación. Tanto é así que pasados máis de 150 anos desde que Marx e Engels comezasen a edificar o materialismo dialéctico como tal aínda é rara a ocasión na que tratamos de facer un esforzo consciente para continuar a tarefa urxente de desenvolvelo e utilizalo consecuentemente.

Non imos explorar aquí en profundidade estas puntualizacións filosóficas, pero cremos que é necesario pasar por riba das mesmas para poder dicir: a análise, teorización, implantación e transformación da nosa realidade entendida como un proceso interdependente e desde unha perspectiva revolucionaria non é unha tarefa nin moito menos sinxela. A complexidade do concreto e as nosas limitacións inherentes impóñennos unhas restricións severas á hora de levar a cabo esta tarefa. A isto debemos engadir a dificultade conxuntural engadida de que o declive relativo do marxismo desde a súa posición anterior hexemónica no movemento revolucionario preséntenos a unha (ou varias) xeracións que deben comezar a tarefa da liberación da súa clase practicamente desde cero.

A centralidade do Partido e a teoría revolucionaria

O illar certos elementos (teoría, Partido, Estado, loita social, etc.) da totalidade é xa de seu unha abstracción, pero unha completamente necesaria para poder avanzar na análise. Tamén, ou máis ben precisamente, un tipo de abstracción completamente coherente co realizado por outras ciencias, aínda que o feito distintivo marxista sería o non esquecer o carácter temporal destas abstraccións mentais.

Para ben ou para mal no noso ascenso do concreto á súa comprensión temos que abstraer aínda un pouco máis. Abstraemos, no sentido de tomar por separado temporalmente elementos dunha totalidade, e dicimos que na situación actual consideramos o binomio Partido/teoría revolucionaria como central (ou, se se quere, como “contradición principal” na análise científica da praxe revolucionaria). Afirmamos isto por dúas razóns. Primeiro, como xa dixera Lenin fai máis dun século, porque non pode existir un movemento revolucionario sen teoría revolucionaria (cabe mesmo mencionar a frase que segue a este famoso principio: “xamais se insistirá o bastante sobre esta idea nuns momentos en que á prédica de moda do oportunismo se une a afección ás formas máis estreitas da actividade práctica”). Segundo, porque como aprendemos os e as comunistas sen unha organización revolucionaria de vangarda non pode existir unha verdadeira dirección e orientación das loitas da clase cara á súa conciencia para si. A falta absoluta de operatividade do espontaneísmo á hora de presentar unha batalla contundente á clase dominante, mesmo aínda que o resultado final sexa unha vitoria de corte reformista, é boa proba diso, tamén nos nosos días. Consideramos por tanto a tarefa de reconstituír o Partido Comunista desde a perspectiva do socialismo científico como unha cuestión absolutamente fundamental e da máxima urxencia.

Como dixemos a abstracción dos factores é sempre algo temporal, e desde Iniciativa Comunista non esquecemos a importancia dos outros aspectos da nosa realidade. Cremos que é imposible avanzar no desenvolvemento da teoría revolucionaria e a reconstitución do Partido Comunista sen un contacto estreito e constante coa realidade concreta, sen unha análise de identificación coas loitas e movementos espontáneos de resistencia. Non simplemente por unha cuestión de principios, senón por ser estes un factor inseparable no desenvolvemento dialéctico (na súa xénese e a súa verificación) da teoría e a organización revolucionaria. Neste sentido reivindicamos como fundamental a chamada “liña de masas” para os e as comunistas. Reivindicamos tamén a importancia dos acontecementos a nivel internacional, xa sexan estes nos Estados autodenominados socialistas, antimperialistas, ou a menor escala. Non serve o desentendemento absoluto, nin tampouco as críticas fáciles desde posicións idealistas que nunca atopan a realidade ao gusto dos seus desexos. Como habitantes dun Estado imperialista consideramos fundamental o manter unha posición de confrontación firme principalmente contra “o noso” propio imperialismo, sen que iso implique un seguidismo absoluto dos que puidesen ser os seus adversarios conxunturais. Estes dous matices sobre o que identificamos como contradición principal supoñen unha das marcas de identidade de Iniciativa Comunista, sendo un eixo distintivo con outros destacamentos comunistas.

Liña de Traballo

Dado que identificamos como centrais as cuestións da definición teórica e a reconstitución do Partido debemos definir unha serie de tarefas e obxectivos concretos para avanzar por ese camiño.

Rexeitamos a aceptación dogmática de corpos teóricos entendidos como un todo finalizado que “só” debe de ser aplicado novamente. É fundamental a autocrítica constante e a análise concreta, xa que entre as razóns do colapso do Movemento Comunista Internacional sen dúbida haberá deficiencias de carácter teórico. Por outra banda tamén rexeitamos os intentos, algunhas veces indistinguibles dun post-marxismo militante, de dar un salto ao baleiro e negarse a dar un só paso ata ter “reconstituído” o comunismo desde os seus mesmos cimentos. O devir histórico obríganos sempre, e hoxe en día máis que nunca, a adoptar unha postura autocrítica co marxismo, e a prestar especial atención á fenda entre teoría e práctica. Pero isto non implica renunciar a algúns principios fundamentais que foron corroborados unha e mil veces pola historia.

Cremos que se poden identificar unha serie de principios de mínimos, que historicamente é coherente denominar (fundamentos do) marxismo-leninismo, e que poden servir como punto de partida para calquera desenvolvemento posterior. Estes son:

• A loita de clases como motor da historia; a necesidade da ditadura do proletariado como etapa de transición cara á abolición das clases sociais e toda opresión, o comunismo.
• A análise desde unha perspectiva marxista de todos os tipos de opresión estrutural (de xénero, de raza, etc.). A loita constante pola súa superación e a primacía do papel das/os oprimidas/os na mesma.
• A necesidade do Partido de vangarda baseado no centralismo democrático como forma propia de organización do proletariado.
• A necesidade da combinación de todas as formas de loita no enfrontamento prolongado que levará ao derrocamento da burguesía como clase dominante.
• A necesidade da liña de masas. Só un Partido conectado organicamente coas masas pode impulsar e dirixir as súas posicións cara unha conciencia revolucionaria (conciencia para si). Son elas as que deben ser protagonistas da revolución e a construción do socialismo.
• A necesidade do enfrontamento político contra o oportunismo e o revisionismo. Desde a nosa posición como comunistas nun país imperialista faise dobremente importante o combater esas manifestacións dos intereses de clase burgueses no movemento comunista.
• A inevitabilidade da loita de dúas liñas dentro do Partido (ou o seu embrión), como expresión ideolóxica da loita de clases no seu seo, sen que iso signifique que permitamos a existencia de fraccións na nosa organización.

Dentro da nosa proposta por desenvolver as bases necesarias para a reconstitución do Partido Comunista destacamos a importancia da análise concreta da realidade. Nese sentido lembramos a urxencia dunha análise de clases do Estado español axustado á nosa situación actual. Cremos tamén necesario un balance do papel dos Partidos Comunistas nos centros imperialistas no último século. Á vista do seu persistente deriva cara a posicións reformistas, revisionistas e compracentes coa súa postura privilexiada dentro do imperialismo vemos como insuficientes a maior parte de análise que se contentan con falar de traizóns ou o poder da hexemonía burguesa. Se algunha vez imos forxar un movemento autenticamente revolucionario no seo do imperialismo necesitaremos unha visión científica e axustada á realidade das causas materiais da práctica política histórica dos movementos comunistas “occidentais”.

Tamén buscamos impulsar o achegamento a outros destacamentos, organizacións e colectivos que desexen traballar connosco pola reconstitución do Partido. Queremos evitar perder o tempo con falsos procesos de “unidade”, pero non tememos o debate e a confrontación. É seguro que algunhas das nosas teses necesitarán ser revisadas e modificadas, e consideramos imposible chegar aos nosos obxectivos sen pasar por ese proceso. Por iso potenciaremos o contacto directo con outras organizacións, a creación de espazos de coordinación comunista, o debate e o estudo colectivo e individual. Todo iso conectado dunha maneira permanente á nosa realidade en toda a súa concreción, tanto a nivel internacional como ao nivel do Estado español.