As relacións entre os sexos non son simple expresión do xogo entre a economía social e a necesidade física. Non sería marxismo, senón racionalismo, tratar de reducir directamente á base económica da sociedade o cambio destas relacións por si mesmas, desligadas da súa conexión xeral con toda ideoloxía.

– Lembranzas sobre Lenin. Clara Zetkin

Nota aclaratoria: as cuestións que analizamos a continuación responden á realidade concreta do Estado español e dos países e Estados occidentais de carácter imperialista, cuestión que debe ser aclarada necesariamente debido a que as mulleres traballadoras doutros pobos, situados no marco dos Estados e países dependentes, é aínda máis grave e sofren, por tanto, unha explotación maior e diferenciada nas diversas contradicións derivadas do capitalismo e o patriarcado nas súas realidades e condicións concretas.

Por que un feminismo de clase?

A loita feminista debe realizarse tanto no espazo público como no privado; este último quizais constitúa a tarefa máis ardua xa que habemos de combater contra unha engrenaxe socio-cultural e afectiva forxado ao longo da nosa historia. Loitamos pola emancipación das mulleres desde unha perspectiva materialista, de clase e combativa. As mulleres sufrimos unha dobre explotación: capitalista e patriarcal, como xénero e como clase. O sistema capitalista multiplicou as posibilidades de explotación das mulleres, tanto en tempo de bonanza económica como en plena crise, grazas á alianza co patriarcado.

O sistema capitalista integra ao patriarcado no seu seo e resulta patente a íntima conexión existente entre ambas as estruturas. O patriarcado non desaparecerá coa abolición da propiedade privada dos medios de produción por si só, dado que o patriarcado impregna toda a superestrutura ideolóxica, a cal continúa exercendo influencia tras a abolición das bases materiais do capitalismo. A nosa loita debe ter como obxectivo superar as contradicións de xénero e acadar unha sociedade sen clases e sen xéneros propios da cultura patriarcal onde as persoas teñan o mesmo status como persoas. Para iso é imprescindible dotar ao movemento feminista dun contido de clase e ao movemento obreiro de conciencia feminista.

Desde Iniciativa Comunista avogamos por loitar pola construción dun movemento que defenda o que apuntou Clara Zetkin no discurso que pronunciou o 16 de outubro de 1896, no Congreso de Gotha do Partido Socialdemócrata Alemán, onde apuntou que “a loita de emancipación da muller proletaria non pode ser unha loita similar á que desenvolve a muller burguesa contra o home da súa clase; pola contra, a súa é unha loita que vai unida á do home da súa clase contra a clase dos capitalistas. Pero esta loita imos liderala nós porque “a emancipación das obreiras debe ser obra das obreiras mesmas”.

A violencia capitalista e patriarcal, que oprime ás mulleres traballadoras no seu conxunto, intensifícase aínda máis por cuestións como a procedencia, a cor de pel ou a elección afectivo-sexual, entre outras.

Por iso, e porque na loita feminista debemos unirnos para lograr subverter o sistema imperante, en Iniciativa Comunista avogamos por un feminismo de clase revolucionario que incorpore a perspectiva de xénero á loita política e que cuestione todo aquilo que impida avanzar na nosa emancipación.

As mulleres e o capitalismo

Nós dentro do modelo capitalista-patriarcal sufrimos unha dobre opresión como traballadoras e como mulleres. Esta dobre opresión está a verse plasmada nas distintas fases do capitalismo. As mulleres dentro deste sistema fomos utilizadas para crear riqueza á vez que benestar social, sendo nós o sustento do modelo familiar burgués en tanto que ao realizar o traballo doméstico de forma gratuíta aforrámosllo ao capitalismo á vez que o traballador renovou a súa forza de traballo grazas ás mulleres traballadoras. Todo iso foi lexitimado por unha superestrutura ideolóxica onde este status da muller foi naturalizado.

O capitalismo benefíciase da cultura patriarcal en tanto que lle permite desvalorizar a forza de traballo feminina e por iso pode obter maior plusvalía das mulleres traballadoras. Neste sentido fálase de dobre opresión das mulleres traballadoras, xa que por unha banda son explotadas pola súa condición de clase e por outro están sometidas aos mecanismos ideolóxicos e estruturais patriarcais. O sistema de traballo asalariado deixa fóra de consideración todo o traballo non económico que exercen as mulleres como educadoras, coidadoras e propiamente reprodutoras do proletariado. Incluso a perspectiva da contabilidade salarial en horas de traballo, invisibiliza as xornadas laborais domésticas porque o traballo non asalariado dificilmente pode ser contabilizado en horas desempeñadas nunha mesma acción.

A necesidade dun sistema patriarcal consolídase coa propiedade privada dos medios de produción. A división sexual do traballo define aos homes como propietarios dos medios. As mulleres representamos a pedra angular da sociedade, pola posibilidade de termos crianzas e por tanto a nosa función reprodutora é central para a perpetuación da especie e polo tanto das sociedades. En base a esta condición biolóxica ergueuse todo un sistema de crenzas e de ideas que perniciosamente veñen sustentar o papel das mulleres como secundario. O capitalismo potenciouno e utilizouno no seu propio beneficio. Desde o punto de vista económico, a nosa forza de traballo foi utilizada para beneficio do capitalistas pero tamén dos homes.

Non debemos esquecer que coa construción do socialismo, tal e como xa advertiu a camarada Kollontai, non resolveremos automaticamente os problemas derivados do sometemento patriarcal. É por iso que debemos construír relacións e modelos novos que sirvan aos nosos intereses como clase e que non nos sexan alleos. Debemos pois evitar reproducir devanditos roles que non foron creados para outra cousa que non sexa lograr o noso sometemento como mulleres traballadoras, chegando mesmo a utilizar aos nosos compañeiros proletarios para oprimirnos e manternos enfrontados no seo da nosa clase e por tanto non lograr nunca a emancipación da clase traballadora no seu conxunto.

Aínda que somos plenamente conscientes de que só coa revolución socialista poderán comezar a solucionarse as opresións derivadas da alianza intrínseca entre patriarcado e capital de forma definitiva, sabemos tamén que as obreiras debemos loitar por axuntar as nosas reivindicacións concretas ao movemento obreiro hoxe en día, pois só desta forma poderemos camiñar cara á nosa emancipación e concienciar para a sociedade futura sobre as necesidades específicas que nos incumben na nosa inseparable condición de muller e traballadora, non deixando que o socialismo parta de cero nesta loita quedando esta relegada a un segundo plano.

Por iso, defendemos a necesaria incorporación dunha serie de cuestións de mínimos relativas ás mulleres traballadoras ás loitas obreiras e sindicais como son:

• Igualdade salarial entre homes e mulleres.
• Creación de garderías gratuítas para nenas e nenos de 0 a 3 anos, isto é, antes da escolarización obrigatoria.
• Imposibilidade do despedimento ou perda do posto de traballo da muller por estar embarazada, así como a ampliación da baixa por maternidade sen prexuízo algún para a traballadora.
• Prohibición e denuncia efectivas, e non só formais, das preguntas persoais nas entrevistas de traballo.

Desde IC loitamos polos dereitos da clase obreira. As mulleres estamos dobremente explotadas e oprimidas polo capital e o patriarcado, por iso é que loitamos contra ambos os sistemas destruíndo tamén a súa alianza. Entendemos que os dereitos das mulleres traballadoras conquistados no socialismo, son dereitos irrenunciables, polo que non debemos utilizar conxunturalmente unha estrutura patriarcal contra a que estamos a loitar activamente.

As mulleres traballadoras no socialismo teñen que ver representados e protexidos os seus intereses e dereitos debido a que se estaría prometendo o fin da opresión á clase obreira en xeral e, con todo, liberando da mesma só á metade desta. Se atacamos os dereitos das mulleres estariamos a atacar e restrinxindo os dereitos da clase traballadora no seu conxunto.

Dereitos sexuais e reprodutivos

A alianza histórica entre o capitalismo e o patriarcado reproduce as relacións de poder que rexen as sociedades e, en particular, as relacións de desigualdade entre os sexos mantidas pola división sexual do traballo.

Entendemos que o aborto non pode ser libre senón temos en conta o factor económico do mesmo. É por iso que denunciamos que o aborto, como ningún outro dereito, pode ser libre se non é gratuíto, pois no sistema capitalista onde a desigualdade e a miseria da clase obreira son norma, a privatización da sanidade supón privar do dereito ao aborto a unha inmensa maioría das obreiras que carecen de recursos para acceder ao que defendemos como un dereito fundamental e universal das mulleres. Desta forma non se penaliza o aborto, senón que se penaliza á muller pobre e traballadora. De nada serven tampouco outros partidos burgueses que, mentres din defender o dereito ao aborto, se serven del para lucrarse nas clínicas privadas ou para engordar as arcas dun Estado que, lonxe de servir ao pobo, só redistribúe ganancias entre o capital e os seus representantes parlamentarios.

Por iso, Iniciativa Comunista denuncia a política burguesa de lucro a costa dos nosos dereitos e reivindica un aborto libre, seguro, gratuíto e realizado na sanidade pública.

Ao cuestionar o criterio das mulleres para decidir sobre o seu corpo e criminalizar a todas aquelas que non desexen ser nais, as posicións antiabortistas reforzan o noso papel como nais e esposas no ámbito doméstico, que nestes tempos de recortes se fai aínda máis indispensable para o sostemento da sociedade.

Violencia de xénero

La violencia machista manifiesta la expresión más criminal del patriarcado. El modelo familiar Dentro das relacións afectivas e de xénero, atopamos unha das máis flagrantes manifestacións do patriarcado: a violencia de xénero. A violencia de xénero é aquela que se exerce contra as mulleres polo mero feito de selo. É unha violencia que se exerce contra elas, para sometelas e mantela dentro do rol socialmente asignado. É unha forma de control e sometemento. Hai que entendela como unha violencia baseada no xénero que inclúe todo tipo de violencia, xa sexa que ocorra na esfera pública ou na privada.

A violencia machista manifesta a expresión máis criminal do patriarcado. O modelo familiar burgués contribúe ao apoxeo da violencia familiar e reproduce os valores do modelo capitalista que está a afogar en dereitos á clase traballadora na crise actual.

Especialmente preocupante é a recente aprobación do goberno implantando as taxas xudiciais que supoñen un obstáculo para as mulleres vítimas da violencia machista, provocando que algúns dos crimes queden impunes e xerando medo e temor a denunciar e a seguir co proceso, pola violencia económica do sistema.

Co aumento do paro e a precariedade, as mulleres volven obrigadas ao fogar sendo ademais as que teñen os traballos máis precarios, de menos horas e menor remuneración. As mulleres volven depender, dentro do modelo de familia burguesa, do soldo do home sendo xa este precario. E se xa de seu, para unha muller é difícil en tempos de crise manter a súa independencia, para as mulleres vítimas de violencia de xénero éo aínda máis, xa que se atopan nunha situación de desamparo institucional, onde sen ningunha axuda ou ben sendo esta mísera, teñen que manter ás súas crianzas e non só nos referimos economicamente senón tamén ao tempo de dedicación e coidados.

Para unha muller soa, que ten que alimentar e educar ás súas crianzas aínda é máis difícil atopar un traballo xa que ten que adaptarse ao horario escolar. Desta forma son as e os menores, quen queda desamparadas condenándoos tamén á pobreza. Esiximos unha sociedade que se faga cargo dos seus nenos/as colectivamente e que as mulleres poidan ser nais en condicións de liberdade e igualdade. Denunciamos que o capitalismo se beneficia das mulleres da clase traballadora a través da estrutura patriarcal e que condena ás mulleres traballadoras ao ostracismo da institución familiar burguesa, dependendo do home, e á pobreza estrutural.

Neste punto hai que valorar tamén que os recortes sociais están a prexudicar aínda máis ás mulleres vítimas da violencia machista. A retirada de convenios con casas de acollida a mulleres e a falta de recursos económicos e o aumento do paro feminino, condena ás mulleres para sufrir silenciosamente esta violencia. Ademais reducíronse os xulgados de violencia contra as mulleres, o que supón a agonía e mesmo a morte das vítimas.

Non menos relevante é a violencia sexual exercida polo home dentro do seo familiar enmarcado nos patróns de dominación patriarcal, resaltando que unha das formas de violencia de xénero é o control do corpo das mulleres. Neste sentido non debemos de esquecer que a maior parte das violacións sexuais se producen dentro do seo familiar. Nas relacións de parella onde existe violencia de xénero e patróns de dominación é onde a muller sofre proporcionalmente máis violacións. Engádese a dificultade das mulleres para ser consciente da violación, xa que ao estar dentro dun contexto afectivo, os límites se atopan máis difusos.

Por iso, desde Iniciativa Comunista entendemos que é necesario educar en igualdade, prohibir a comunicación sexista e o uso da imaxe feminina como obxecto de reclamo nos medios, eliminar a linguaxe sexista en todas as súas formas, acabar con costumes e comportamentos arraigados, en aparencia “inofensivos”, que non fan máis que perpetuar os roles machistas e de superioridade do home respecto á muller que o patriarcado nos impuxo.

Muller e antimperialismo

O feito de que o patriarcado como estrutura de dominación se perpetua e reproduce a través das diferentes formacións socio-económicas faille impregnar profundamente estruturas simbólicas e esferas do inconsciente que configuran as identidades persoais e colectivas, ademais de atravesar toda a superestrutura ideolóxica característica de cada estrutura social.

Angela Davis, no seu libro “Mulleres, raza e clase” xa reflicte que “o dominio que sobre o movemento feminista exercen as privilexiadas mulleres brancas e as consecuencias que isto ten: a loita pola igualdade é deficiente, hai un racismo latente, as preocupacións ou obxectivos viran ao redor de preocupacións que responden aos seus intereses de clase e non tanto aos das súas irmás negras, latinas ou asiáticas; así, as mulleres brancas de clase media poden conseguir os seus obxectivos particulares sen por iso asegurar ningún progreso ostensible para as mulleres do Terceiro Mundo ou as racialmente oprimidas.”

A integración na ideoloxía dominante deste feminismo burgués está a render ben pagos servizos a un imperialismo máis criminal que nunca.

O mellor apoio que podemos prestar ás mulleres do dos países en conflito é condenar por principio e desde unha posición abertamente antiimperialista, todas as “intervencións humanitarias” internacionais que non serven máis que aos intereses das grandes potencias e que, enriba, “maquillan” a crecente presión do BM e do FMI. E apoiar só a aquelas organizacións que defendan proxectos reais de reconstrución, solidarizarnos máis cos movementos de liberación, loitar contra esta reconstrución da autoridade “ética” do imperialismo e, desde logo, colaborar na solución das necesidades máis reais e urxentes desas mulleres como a redución da mortalidade e dos traumas por maternidade e outras enfermidades da pobreza.

Non hai que esquecer tampouco que en tempo de guerra aumentan as violencias contra as mulleres, pola perda de garantías democráticas, pero tamén porque as mulleres son consideradas, segundo unha óptica claramente patriarcal, botín de guerra; “bens do inimigo” e, por tanto, posibles brancos a ser aniquilados. As mulleres vólvense obxectivos militares por ser parellas, irmás ou nais do inimigo.

O corpo das mulleres considérase territorio do inimigo e por tanto, prolongación do campo de batalla. O conflito toma forma de distintas maneiras no corpo das mulleres. A máis evidente é a violencia sexual que, mesmo, chegou a ser perpetrada de maneira planificada, como unha verdadeira arma, para perseguir un obxectivo político ben definido: a destrución e o xenocidio.

A crise estrutural do capitalismo e a súa desesperada procura de nichos de beneficio saca outra vez a escena novas formas de acumulación de capital no que as relacións de opresión e explotación entrecrúzanse: escravismo, patriarcado, racismo, dominación cultural e loita de clases.

A loita internacionalista que inevitablemente se enfronta a vida ou morte á necesidade de destruír o capitalismo e construír o socialismo debe integrar a loita pola liberación da clase obreira, dialecticamente ligada á emancipación das mulleres e á loita pola autodeterminación dos pobos.

Sabemos que a unión é o paso fundamental para o derrocamento dun sistema, por iso a clase obreira debe estar unida na loita e dentro desta as mulleres. É esta loita consciente e organizada a que pon en alerta ao sistema capitalista e ao patriarcal. A loita feminista non se pode aplicar de maneira transversal se non hai un empoderamento político das mulleres que analice a súa propia problemática.

Só a través do loita e a creación de redes formais e informais entres nós poderemos ser capaces de articular un discurso feminista onde as mulleres sexamos a vangarda contra a nosa específica explotación.

A loita será feminista ou non será.